De negen types van het Enneagram
De negen types van het “Enneagram”
Type 1. De perfectionist/Verbeteraar De Verbeteraar stelt hoge eisen aan zichzelf en aan anderen. Het is nooit echt goed, het kan altijd beter. Hij voelt zich zeer verantwoordelijk en houdt zich aan afspraken. Anderen waarderen zijn oog voor detail. Hij heeft moeite met delegeren en kan zich niet eenvoudig ontspannen. In stresssituaties neigt de 1 naar 4: zijn emoties – zoals woede en verdriet – komen aan de oppervlakte en hij voelt zich dan eenzaam en onbegrepen. Als de 1 ontspannen is, beweegt hij zich richting 7. Hij kan dan genieten van het moment en is wat minder gebonden aan regels en principes.
Bij kinderen: Het kind is vaak boos, zowel op zichzelf als op de ouders. Het kind ziet vooral de tekortkomingen van de ouders. Bij stress wordt het kind naast boos ook emotioneel en jaloers.
Type 2. De Helper/Ondersteunende De Helper heeft een goed gevoel voor menselijke verhoudingen. Hij vindt mensen belangrijker dan resultaten of producten. Hij is oprecht betrokken bij anderen en voelt haarscherp aan wat zij nodig hebben. Hij is er altijd voor ze en kan goed ondersteunen en motiveren. De keerzijde van die kwaliteit is dat de 2 niet snel zijn eigen behoeften aangeeft, en daarin onduidelijk is voor anderen. De 2 kan zich soms ook opdringen en zichzelf onmisbaar vinden. Onder druk beweegt de 2 richting 8. Stress kan veroorzaakt worden door gebrek aan waardering: de 2 voelt zich dan gekrenkt en kan agressief worden. In ontspannen situaties neigt de 2 richting 4. In dergelijke situaties kan hij zijn eigen behoeften beter voelen.
Bij kinderen: Het kind heeft veel aandacht nodig. Als het kind enige tijd niet hoort dat de ouders van hem of haar houden, verpietert het kind.
Type 3. De succesvolle Werker De succesvolle Werker wil graag winnen. Hij is doelgericht, efficiënt en competitief. Hij is ook zelfverzekerd, op het arrogante af, hij kan anderen goed motiveren, maar is tegelijkertijd ongeduldig als anderen niet in tempo meegaan. Zijn zelfbeeld wordt bepaald door de successen die boekt. Gevoelens van onzekerheid en twijfel zul je bij de 3 niet gauw bespeuren, als hij ze al heeft, dan praat hij er niet over. Onder druk beweegt de 3 richting 9. Hij kan dan de grote lijnen uit het oog verliezen, opgaan in details of dichtklappen. Als hij ontspannen is komt hij in de buurt van 6: dan heeft hij meer aandacht voor gevoelens van twijfel en angst, en neemt hij tijd voor reflectie.
Bij kinderen: Het kind kan prima op zichzelf zijn, meer heeft in tijden van stress kortstondige agressieve buien.
Type 4. De Romanticus/Verdieper De Verdieper is gevoelig en heeft grote belangstelling voor zijn eigen gevoelswereld en die van anderen. Hij vindt het belangrijk om authentiek te zijn. Hij denkt na over het leven, is creatief, voelt zich anders dan anderen en vaak onbegrepen. Hij is altijd op zoek naar meer diepgang en is dan ook bijna nooit echt tevreden. Zijn stemmingen kunnen wisselen. Onder druk beweegt de 4 richting 2: hij is dan meer gericht op anderen en minder in contact met zijn eigen gevoelens. In ontspannen situaties beweegt de 4 in de richting van 1. Hij kiest dan voor een meer systematische aanpak van zijn werk en is minder onder invloed van stemmingen.
Bij kinderen: Het kind is meer dan gebruikelijk geïnteresseerd in natuur en/of cultuur. Het is een uniek kind dat makkelijk alleen kan zijn.
Type 5. De analist/Waarnemer De Waarnemer houdt van kijken en analyseren en kan dat ook goed. Anderen vinden hem vaak afstandelijk en soms ook emotieloos. Hij is systematisch in zijn aanpak, kan goed kennis verzamelen en op basis daarvan tot een oordeel komen, waardoor hij goed taakgericht kan leidinggeven. People Management is een zwakkere kant van hem. Hij kan goed relativeren. Hij hecht aan zijn privacy, neemt veel tijd voor reflectie. Onder druk beweegt de 5 zich richting 7. De veelheid aan gedachten en ideeën die onder stress bij hem opkomen, werkt hij dan niet uit, maar hij lost ze op met humor. In ontspannen situaties neigt de 5 naar 8. Hij is dan minder bedachtzaam, directer en laat zijn gevoelens meer zien.
Bij kinderen: Als kind is de analist in ontspannen tijden vaak de aanvoerder van een groepje kinderen. In de puberteit wordt het kind echter opeens een eenling.
Type 6. De Loyalist/Vragensteller De vragensteller houdt niet van risico’s en gevaren. Hij hecht aan zekerheid, is voorzichtig en kijkt graag ver vooruit. Dat kan hij ook goed. De 6 is ook loyaal en betrokken bij de organisatie en de mensen. Hij stelt veel en graag vragen om de onzekerheid te reduceren. Hij heeft veel informatie nodig om een beslissing te kunnen nemen, en twijfelt dan ook veel. Anderen vinden het lastig van hem dat hij soms ambivalent is. De 6 kan ver gaan met zijn vragen en ook lastige en moeilijke zaken ter discussie stellen. De 6 heeft een neus voor verborgen agenda’s en andere zaken die onzekerheid kunnen creëren. Onder druk beweegt de 6 richting 3. Hij gaat dan gedrag vertonen dat wel beantwoordt aan de verwachtingen van de omgeving, maar niet aan zijn zelfbeeld. In ontspannen situaties beweegt hij zich in de richting van 9. Hij is dan minder op zijn hoede, minder onzeker en gaat meer op in zijn omgeving.
Bij kinderen: Vaak een echt moederskind. Erg trouw en loyaal naar beide ouders.
Type 7. De vernieuwer/Levensgenieter De Vernieuwer is een enthousiaste en opgewekte persoon die overal kansen ziet. Hij loopt over van ideeën en heeft geen tijd om ze allemaal uit te werken, maar daar zit hij niet mee. Hij is goed in het opstarten van projecten, kan anderen ook enthousiast krijgen, maar is minder sterk in het afmaken ervan. De 7 kan soms wat oppervlakkig overkomen omdat hij zo de nadruk legt op de buitenkant: het moet leuk en fascinerend zijn. Hij houdt niet van conflicten en ziet ze vaak ook niet. Voor hem telt het nieuwe en spannende; hij is dan ook gauw verveeld. Vrijheid, ruimte geven en enthousiasmeren typeren zijn stijl van leidinggeven. Onder druk beweegt de 7 richting 1. Hij wordt dan rigide en overtuigd van zijn eigen gelijk. In ontspannen situaties beweegt de 7 in de richting van 5. Hij beperkt zijn overvloed aan ideeën en kan zijn werk wel goed afmaken. Ook is hij dan wat rustiger, denkt hij meer na en is hij minder gevoelig voor fascinerende verleidingen.
Bij kinderen: Vrolijk en blij kind dat graag speelt en stoeit. Tegelijkertijd vaak bang voor zaken die verbazing opwekken bij de ouders dat hun kind daar opeens bang voor is.
Type 8.De Baas/Bepaler De Bepaler is een uitgesproken leidersfiguur. Hij staat stevig in zijn schoenen, is direct en geeft al zijn energie aan zijn organisatie en medewerkers. Hij weet wat hij wil en zal ook zorgen dat het gebeurt. Anderen verwijten hem wel eens gebrek aan tact, maar daar zit hij niet zo mee. Hij is niet bang voor conflicten, hij gaat ze aan. De 8 is een alles of niets type: hij ziet iets of iemand helemaal zitten of niet. Luisteren is een zwakke kant van de 8. Onder druk beweegt de 8 richting 5. Hij wordt dan teruggetrokken en weinig mededeelzaam. In ontspannen situaties gaat hij naar 2. Hij laat anderen dan beter tot hun recht komen en kan beter luisteren.
Bij kinderen: heeft vaak ruzie en vechtpartijtjes met andere kinderen. Is vaak boos en gefrustreerd dat het de situatie nog niet zelf naar de hand kan zetten. In boze buien ook vaak nog eens erg stijfkoppig.
Type 9. De bemiddelaar De Bemiddelaar is een empathische persoonlijkheid: hij kan zich goed in anderen verplaatsen, kan goed luisteren. Hij heeft een grote acceptatie ten aanzien van anderen en weet bij conflicten compromissen te vinden. Hij houdt van harmonie. Anderen vinden het soms lastig dat ze niet precies weten wat zijn standpunt is en dat hij indirect reageert als hij ontevreden is. De 9 kan moeilijk tot besluiten komen, maar is daarentegen een uitstekend bemiddelaar. Hij weet een prettige sfeer te scheppen met veel ruimte voor verschillen. Onder druk beweegt de 9 richting 6. De anders zo meegaande 9 wordt dan sceptisch en twijfelachtig. In ontspannen situaties gaat hij richting 3. Hij wordt dan daadkrachtig en efficiënt.
Bij kinderen: Erg behulpzaam kind dat graag meehelpt in het huishouden, afgewisseld met korte erg boze uitvallen waarna het kind eigenlijk uit schaamte wegrent om het conflict op die manier te beëindigen
Bron: Oscar David, Het enneagram in management, Beter inzicht in menselijk gedrag in organisaties. Samsom, Alphen aan den Rijn, 1999
Bron: De persoonlijkheidsstructuur bij kinderen, Joost van der Leij, NLP kring Nieuwsbrief oktober 2014