Oosterse psychologie
In de Oosterse psychologie spreekt men van de drie hoedanigheden die in balans moeten zijn om een compleet mens te zijn. Dit zijn Tamas (duisternis/schaduw), Rajas (passie/hitte) en Sattwa (goedheid/zon).
Deze drie hoedanigheden zijn afkomstig uit een zeer omvangrijke religieus en filosofische epos uit India, de Mahabharata:
Tamas:
Is statisch en staat o.a. voor duisternis, niet weten, luiheid, ontkenning, angst, verdriet, overmoed, geen vertrouwen, ijdelheid en niet vergevingsgezind. Of in een toestand blijven zoals die was.
Rajas:
Is dynamisch en staat voor passie, beweging, de intentie waarmee we dingen doen, het verlangen, het moeten. Het kan zowel positief als negatief zijn en het kan uit tegenstellingen bestaan. Bijvoorbeeld iemand beschermen of iemand pijn doen, het zijn allebei acties.
Sattwa:
Staat o.a. voor het zoeken naar licht, tevredenheid, geluk en balans. Het is een en al goedheid. Het is een situatie van “Zijn”.
Volgens Brahma, de schepper van het universum van het Hindoeïsme, zijn deze drie hoedanigheden kwaliteiten die aan elkaar gekoppeld zijn. Tevens zijn ze afhankelijk van elkaar. Een dag zou ook zo gezien kunnen worden als de drievoud van Sattwa, Rajas en Tamas, waarbij Sattwa staat voor meditatie aan het begin van de dag. Als de dag vordert wordt de kwaliteit van Rajas zichtbaar, we komen in actie. In de avond is Tamas overwegend aanwezig in de vorm van de duisternis.
De vier elementen aarde, water, lucht en vuur zijn gekarakteriseerd door deze hoedanigheden.
Aarde:
Door het element aarde ontstaat een gevoel van verbondenheid met en zorg voor andere mensen, voor delen en diep medegevoel. Een aarde type is een realistisch mens die zich niet gauw van de wijs laat brengen. Omgeving en de mensen om haar/hem heen zijn erg belangrijk. De aarde-mens verlangt naar zekerheid en heeft het vermogen om goed naar zijn lichaam te luisteren. Het aarde-element manifesteert zich in het buikgebied (milt, alvleesklier, maag, maar ook mond en slokdarm). Dit type is met meest actief in de ochtend tussen 7 en 11 uur.
Als men te kort aan het aarde element heeft, is men slecht afgestemd op het fysieke lichaam en zintuigelijke ervaring. Men negeert gemakkelijk de behoeftes van het lichaam, zoals goede voeding, lichaamsbeweging en ontspanning.
Mensen met een zwak aarde-element (zitten teveel in hun hoofd) zoeken vaak de ontbrekende zekerheid bij anderen en in materiele zin. Het aanpassen aan nieuwe situaties is moeilijk, want zij voelen zich niet overal op hun gemak. Daarnaast zijn ze ook snel overbezorgd. Traagheid, zwaarmoedigheid, depressiviteit en dwangmatigheid gedrag horen bij dit beeld.
Bij teveel aan het aarde-element hecht men waarde aan zakelijke benaderingen en is men materieel ingesteld. Niets is belangrijker dan succes en hard werken is hen eigen.
Algemene klachten bij teveel of te kort aan aarde zijn: starre houding, stijfheid, reuma, winderigheid, knieproblemen, vetzucht, hoofdpijn, wisselende bloedsuikerspiegel, chronische vermoeidheid, lusteloosheid, slijm op de luchtwegen, gierigheid, verlangen naar zoet, snelle veroudering van de huid.
Balans in aarde-element ontstaat door: zorg aan eetgewoontes zoals gezonde voeding, regelmatig eten en weinig suiker, juiste ontspanning zoals wandelen, fietsen of werken in de tuin. Denk en pieker niet te veel, maar zorg voor oplossingen. Wees je bewust van je scheppende vermogen. Let op een goede zithouding. Zit en sta ontspannen, met beide voeten aan de grond. Geniet van alle mooie dingen die de natuur en de mensen om je heen te bieden hebben. Bekommer je om vrienden, je ouders en bekenden.
Water:
Een water type is een gevoelsmens; hij of zij voelt situaties en sferen feilloos aan. Watertypes hebben vloeiende overgangen, aanpassingsvermogen, een goed ontwikkelde intuïtie en een gevoel voor harmonie. Een watertype hecht waarde aan een individuele aanpak. Dit element manifesteert zich zowel via de nieren, blaas, botten en hoofdhaar als het smaakvermogen. Dit type is het meest actief in de middag tussen 3 en 7 uur.
Een te kort of onbalans van het waterelement veroorzaakt weinig medegevoel, problemen om met je eigen gevoelens en emotionele behoeften in contact te komen, eenzaamheid, angsten, gebrek aan vitaliteit, burn-outgevoelens, haaruitval en gebitsproblemen. Afvalstoffen worden slecht afgevoerd.
Een teveel aan het waterelement kenmerkt zich door een sterke emotionaliteit zoals snel huilen, overgevoelig zijn. Blaaszwakte, rugpijnen, koude handen en voeten, innerlijke onrust, impotentie. Ook een droge huid, aanleg voor eczeem, doofheid, oorontstekingen, zelfmoordgedachten, neuroses en psychoses hebben allemaal te maken met een onbalans van dit element.
Hoe krijgen we dit waterelement langs natuurlijke weg beter in balans?
Door voldoende nachtrust. Drink weinig of geen alcohol, drink geen koffie en zwarte thee en eet geen vlees. Beweeg zonder dwang. Ga baden in zeezout, masseer de oren. Bij angstaanvallen: loop de trap tien keer op en neer en zoek afleiding.
Lucht
Het luchttype is een verstandsmens, tolerant, creatief, en ruimdenkend. Dit type houdt van vrijheid en loopt over van ideeën. Hij is scherpzinnig, heeft een brede visie en heeft religieuze en spirituele kwaliteiten. Het element openbaart zich gemakkelijk in de morgen tussen 3 en 7 uur. Het luchtelement manifesteert zich in de longen en de darmen, maar ook de neus en de reukzin valt hieronder. Bij teveel of tekort aan luchtelement ervaart men gevoelens van verdriet, eenzaamheid en starheid.
Te weinig lucht leidt tot onachtzaamheid en een onvermogen om over zichzelf en het leven na te denken. Een onvermogen om samen te werken of intieme relaties aan te gaan. Geen gevoel van ruimte en vrijheid ervaren. Zich geïsoleerd voelen.
Een teveel aan lucht leidt ertoe dat men teveel in het hoofd zit. Men heeft moeite met het ontwikkelen van diepgang en men streeft denkbeelden na die niet haalbaar zijn. Niet logisch kunnen denken, teveel zweven. De grond onder de voeten niet meer voelen.
Fysieke klachten kunnen zijn: nerveuze spanningen, bloeddrukproblemen, longproblemen, ophopingen van afvalstoffen, obstipatie of diarree.
Wat kunnen we doen om dit element weer beter in balans te brengen?
Ademhalingsoefeningen, lichte kleuren dragen en zorgen voor voldoende licht in huis. Toepassen van kleine rituelen, breng tijd door bij stromend water, laat je masseren. Denk aan vreugdevolle dingen en geef kleine cadeautjes in de vorm van een glimlach of helpen de hand. Zoek contact met dieren en de natuur.
Vuur
Een vuurtype is wilskrachtig en idealistisch en vaak een geboren leider. Ze hebben een bepaald charisma en hun missie is duidelijk. Ze hebben behoefte aan kennis, sociaal bewustzijn en levenslust. Vuur activeert, het opent een brug tussen materie en geest, van onwetendheid naar bewustzijn, van kennis naar intuitie. Het element openbaart zich gemakkelijk tussen 11 en 3 uur overdag en tussen 7 en 9 uur in de avond. Dit element bepaalt alles wat te maken heeft met het hart en bloedvaten. Maar ook ons uitdrukkingsvermogen, onze tong, onze transpiratie, gezichtsuitdrukking en het beïnvloedt de dunne darm.
Zij die tekort aan vuurkracht hebben, missen een bepaalde dynamiek, komen slecht tot actie, hebben gebrek aan levenslust, en optimisme. Deze onbalans uit zich in; moeilijk keuzes kunnen maken, slaapstoornissen, onvermogen om gevoelens, verlangens en wensen uit te spreken. Er is teveel onrust om zich over te kunnen geven.
Een teveel aan vuurenergie laat zich zien door over-enthousiasme, een burn-out, impulsiviteit en onbeteugelde verlangens. Ook komt vaak voor: ijdelheid, buitensporigheid en overdrijvingen, misbruik van drank, drugs en seks. Daarnaast ook roekeloosheid en zich niet kunnen binden. Een onbalans tussen lichaam, geest en ziel.
Fysieke verschijnselen bij onbalans zijn: ontstekingsverschijnselen, koorts, rode wangen, droge huid, blaasontstekingen, hart- en vaatziekten, hoofdpijnen, sterk transpireren, lever- gal- en darmklachten, vochtige handen en voeten.
Wat kunnen we doen om dit element beter in balans te krijgen?
Luisteren naar stromend water, bezig zijn met geuren (bloemen of etherische oliën). Dans vaker en mediteer. Wees matig met alcohol, suiker, kruiden en zwarte thee. Eet veel en vaak groente. Richt je eens wat meer op je zintuigelijke waarneming (mindfulness). Kijk eens wat vaker naar een lachfilm, lachen is gezond!
Wat de mens in zijn gedachten en gevoelens vasthoudt daar is hij niet de meester van ……maar de slaaf Indien hij kan leren meester te zijn over zijn gedachten en gevoelens kan hij scheppen en vernietigen wanneer hij maar wenst
(Inayat Kahn)
Bron:
– college Oosterse psychologie, door Ko Vos, psycholoog en filosoof
– boek: “De verborgen kracht van denken”, Monique Timmers